Schulensbroek

Het bezoekerscentrum Schulensmeer ligt in het natuurgebied Schulensbroek, beheerd door vrijwilligers van Natuurpunt. Hier kan je wandelen langs uitgestrekte, vochtige graslanden met ware polderallures. Net als andere delen van de Demervallei heeft het Schulensbroek een benijdenswaardige plantenrijkdom waarbij de uitgestrekte graslanden een onweerstaanbare aantrekkingskracht uitoefenen op tal van weidevogels. Sinds het meer werd gegraven is daar nog een hele rits watervogels bijgekomen.
 

Vochtige graslanden

De naam 'Schulensbroek' is afgeleid van het 'broek van Schulen' en staat voor een drassig, moerassig, langs rivieren of beken gelegen groenland in Schulen dat 's winters onder water staat. Eeuwenlang was het Schulensbroek één groot natuurlijk overstromingsgebied dat meerdere maanden per jaar blank stond. Het broek was erg vruchtbaar, tot plezier van de landbouwers. Hooi van het Schulensbroek was erg gegeerd. Halfweg de jaren '70 probeerde de mens het water van de Demer en haar vele bijrivieren binnen de perken te houden met de aanleg van een wachtbekken. Het Schulensmeer werd een feit. 

Rijke flora en fauna

Het Schulensbroek maakt deel uit van het Natura 2000 netwerk, wat betekent dat het gebied door Europa erkend is als hoogkwalitatief natuurgebied. Het grootste gedeelte van het Schulensbroek bestaat uit natte graslanden met grachten, rietkragen en knotwilgen. De graslanden in het Schulensbroek zijn botanisch zeer verscheiden omwille van de grote variatie in vochtigheid en bodemsoort. Bij de laatste tellingen werden er meer dan 400 soorten planten gevonden. Het is een paradijs voor grassen, zeggen en vochtminnende planten. Trosdravik, poelruit, grote ratelaar, kruipend moerasscherm, lidsteng en veldgerst zijn enkele voorbeelden. In deze bloemrijke graslanden doorsneden met grachten, rietkragen, knotwilgen en meidoornhagen voelen zich ook vele dieren thuis zoals de zeldzame waterspitsmuis. Voor de vogels is het Schulensbroek een waar paradijs. In de winter tref je er de wilde zwaan, de kramsvogel en duizenden eenden aan. De plasdrasse graslanden, waar het water geduende enkele weken zo'n 20 cm boven het maaiveld staat, lokken in het voorjaar steevast een groot aantal steltlopers zoals de kemphaan, de tureluur, de groenpoot en bosruiter. In de zomer kan je genieten van de weide- en zangvogels zoals de grutto, de wulp, de scholekster, de zomertaling, de kleine karekiet, de roodborsttapuit en de blauwborst. In het najaar is de indrukwekkende visarend steevast van de partij. Geen wonder dat het Schulensbroek deel uitmaakt van de Europese vogelrichtlijn- en habitatgebieden.

Vogels spotten

Het Schulensmeer is ideaal om vogels te spotten. Het gebied heeft een grote aantrekkingskracht voor vogels die open, grazige en natte gebieden verkiezen.  Daarnaast ligt het gebied op een drukke trekvogelroute. Het is een belangrijk doortrek- en overwinteringsgebied waarbij het aantal pleisterende watervogels in de winter kan oplopen tot meer dan 5.000 exemplaren.
De combinatie van het meer met de graslanden rondom van dit gebied een vogelparadijs. De afgelopen vijftien jaar werden hier meer dan 305 verschillende vogelsoorten waargenomen. Er staat een telescoop in de uitkijktoren en net voor het bezoekerscentrum om de fratsen van onze gevleugelde vrienden van naderbij te bekijken. Kijk voor je vertrekt zeker even op het waarnemingenbord in het bezoekerscentrum, zo weet je wat je kan verwachten in het natuurgebied. 

Hoogtepunten op de wandelroute

Het bezoekerscentrum Schulensmeer is het startpunt bij uitstek voor je ontdekkingstocht door het Schulensbroek. Via de tentoonstelling op de bovenverdieping van het bezoekerscentrum krijg je een unieke kijk op de schitterende natuur in en rond het Schulensbroek en ontdek je welke planten en dieren je er zoal kan vinden. Een verdieping hoger kan je achter glas of met je haren in de wind genieten van het prachtige uitzicht over het meer van op het uitkijkpunt. Wandel- en fietskaarten of een leuk souvenir kan je kopen in het Natuurpuntwinkeltje aan het onthaal en de innerlijke mens versterken kan op het terras aan het meer. 

Natuurbeheer

Een team van gedreven vrijwilligers maakt hier werk van meer en betere natuur. De Vrienden van het Schulensbroek zetten zich in voor het dagelijks beheer van de graslanden rond het meer. Het behoud van de eeuwenoude hooilanden staat daarbij centraal. Een veertigtal landbouwers werken mee aan graas- en hooilandbeheer. Ook de grachten, poelen, rietkragen, knotwilgen en meidoornhagen en andere kleine landschapselementen vragen aangepast beheer. De jeugdverenigingen van Lummen en Herk-de-Stad dragen daarin jaarlijks hun steentje bij tijdens de natuurbeheerdagen eind oktober. 

Het Lummensbroek - De Kleen Meulen

Het noordelijk deel van het gebied, het Lummensbroek, is volledig afgesneden van de rest van het gebied door de spoorlijn Diest-Hasselt. Vroeger werd de Mangelbeek hier afgedamd om de weiden te bevloeien en de grasopbrengst te verhogen. Dit gebied wordt ook de Kleen Meulen genoemd, naar de molen die je over de Mangelbeek ziet staan. Een vistrap zorgt ervoor dat vissen langs de molen kunnen blijven zwemmen. De drie vijvers vol waterleven die je vanuit de vogelkijkhut kan bewonderen, werden oorspronkelijk aangelegd voor de viskweek. Ze werden na verloop van tijd verwaarloosd, droogden uit en groeiden vol wilgen. Met de hulp van enkele partners wist Natuurpunt de vijvers te herstellen. Het gebied is toegankelijk via een bewegwijzerde wandeling van 3 km (vertrekpunt Mangelbeekstraat 56 in Lummen). Deze voert onder meer langs de vogelkijkhut. Van daar uit heb je een adembenemend zicht op de vijvers. Met wat geluk zie je misschien de felblauwe ijsvogel roerloos op een tak boven het water zitten, speurend naar een lekker hapje. 

Mijlpaal 

Naast nieuwe aankopen en een forse uitbreiding van het gebied - ondertussen meer dan 500 ha - hebben de Vrienden van het Schulenbroek in 2019 een mijlpaal gezet. De vereniging kreeg de erkenning van in totaal 194 ha als bijkomend natuurgebied. De brengt de oppervlakte aan beschermd gebied op een totaal van 475 ha, de overgrote meerderheid van het Schulensbroek dus. Daardoor wordt het het tweede grootste natuurgebied in Limburg, na de Vallei van de Zwarte Beek. 

Schulensbroek vanuit de lucht

Guido Kestens, een gedreven amateur filmmaker, maakte een mooie film over het Schulensmeer en zijn omgeving. Hij kreeg toelating om met een drone beelden te schieten van het meer en het Schulensbroek. Deze unieke film schetst een mooi beeld van dit weidse polderlandschap. We willen Guido bedanken voor het mooie resultaat. Geniet u mee? 
De beelden van het Schulensmeer en het Schulensbroek kan je bekijken via deze link.


Schulensbroek vanuit de lucht - (c) DeKijkhut.be